تعلل درپیگیری حقوقی فاجعه منا ؛ چرا ؟

تعلل درپیگیری حقوقی فاجعه منا ؛ چرا ؟                

 اسدالله افشار

رهبرمعظم انقلاب اسلامی صبح چهارشنبه17شهريورماه1395 دردیدار خانواده‌های شهدای مِنا و مسجدالحرام، کوتاهی و بی‌کفایتی آل سعود در این حادثه را، اثبات مجدد بی‌لیاقتی این شجره خبیثه‌ی ملعونه در تصدی و اداره حرمین شریفین خواندند و تأکید کردند:« اگر راست می‌گویند و در حادثه بی تقصیرند، بگذارند یک هیأت حقیقت یاب اسلامی- بین المللی، واقعیات مسئله را از نزدیک بررسی و روشن کند.»

اكنون ودرگراميداشت اولين سالگرد شهادت مظلومانه شهداي حج خونين 1394 ؛ ضروريست نكاتي رادرذيل يادآوري ومورد مداقه قراردهيم :

1- فاجعه منا در 2 مهر 1394 برابر با 24 سپتامبر 2015 ميلادي و 10 ذيحجه 1436 قمري همزمان با عيد قربان در مراسم رمي جمرات در «خيابان 204» نزديک تقاطع آن با «خيابان 223»، در منطقه مناي شهر مکه رخ داد. ازدحام حجاج باعث کشته شدن دست‌کم 2 هزار و 236 نفر شد. مقامات رسمي عربستان 2 روز پس از وقوع حادثه تعداد جانباختگان را 769 نفر اعلام کردند. براساس مجموع آمار استخراج‌شده از گزارش‌هاي جداگانه کشورها، تعداد فعلي جانباختگان 2 هزار و 431 نفر است. تعداد جانباختگان ايراني در اين حادثه 464 نفر اعلام شد که تمامي مفقودان حادثه تا تاريخ 16 دي 1394 شناسايي شدند و 42 قرباني ديگر در قبورالشهداي مکه دفن شدند.درپي اين حادثه ، 3 روزعزاي عمومي درکشور اعلام شد. ايران با 464 جانباخته، بيشترين کشته شناسايي‌شده را درآسيا داشته‌است.براساس آمار به دست آمده، مالي با 312، نيجريه با 274، مصر با 190، بنگلادش با 137 و اندونزي با 129 جانباخته پس از ايران بيشترين تلفات را داشته‌اند.اين واقعه مرگبارترين رويداد تاريخ حج است. واقعه سال 1990 ديگر حادثه حج با بيش از هزار کشته بود که در آن 1426 زائر جان باختند.

2- در صدرعوامل زمینه‌سازاین حادثه حزن‌انگیز، بی‌کفایتی و بی‌تدبیری مقامات مسوول سعودی در مدیریت مراسم حج موج می‌زند. سعودی‌ها علی‌رغم وقوع فجایع در مراسم سال‌های گذشته حج، هرگز در صدد رفع اشتباهات خود برنیامده‌اند. از سوی دیگر آل سعود همواره سعی داشته مدیریت مراسم حج را که یک حادثه مذهبی با شکوه درجهان اسلام است به‌طور انحصاری به‌عهده بگیرد و همیشه مانع از مشارکت دیگر کشورهای اسلامی در این مساله پراهمیت بوده است.رخ دادن حوادث پی‌درپی در مراسم حج سال گذشته دلیل وجود یک خلل بنیادین در حکومت عربستان سعودی است. این خلل ناشی از کارکرد مقامات آل سعود در تغییر چیدمان قدرت در داخل خاندان سعودی بوده است. سپردن قدرت و نفوذ به یک شاهزاده کم‌تجربه همچون محمد بن سلمان تنش و درگیری در درون خاندان را فزونی بخشیده است.

3- طبق ماده 3 عهدنامه مودت منعقده بين دولت ايران و حجاز و نجد و ملحقات منعقد شده در سال 1308: «حکومت پادشاه حجاز و نجد و ملحقات آن متعهد مي‌گردد که نسبت به حجاج ايراني از هر حيث مثل ساير حجاجي که به بيت‌الله‌الحرام مي‌روند معامله و رفتار کرده و اجازه ندهند که نسبت به حجاج ايراني در اداي مناسک حج و فرائض ديني آنها هيچ‌گونه مشکلاتي ايجاد شود و نيز تعهد مي‌‌کنند که وسائل امنيت، آسايش و اطمينان آن‌ها را فراهم نمايند.» با اين وصف و متأسفانه، دولت عربستان که متولي اصلي برگزاري مراسم حج است، تا به امروز، گزارش رسمي از چگونگي وقوع اين فاجعه منتشر نکرده و نه تنها مسئوليت اين جنايت را برعهده نگرفته، بلکه علت بروز آن را به خود قربانيان و کشته‌شدگان منتسب کرده است. در يک سال اخير نيز علي‌رغم توصيه مقام معظم رهبري مبني بر فراموش نشدن جنايت مکه و منا، شاهد کم‌کاري برخي نهادهاي ذيربط در پيگيري حقوقي اين فاجعه در بُعد بين‌المللي و عدم پاسخگويي توسط کميته حقيقت‌ياب به مردم و خانواده‌هاي شهدا بوده‌ايم.

4- عربستان مسئول حفظ جان حجاج است، مثل هر كشوري كه ما ويزا مي‌گيریم و در شرايط عادي وارد آن مي‌شويم. عربستان در اين زمينه هر بهانه‌اي بياورد از نظر حقوق بين‌الملل پذيرفته‌شدني نيست و مسئوليت آمد و شد و تأمين آرامش حجاج و مسئوليت انجام مناسك حج بر عهده آنهاست. اين مسئوليت مدني و كيفري بر عهده عربستان است و بر اين اساس اكنون كه هزاران نفر از حجاج بر اثر سوءمديريت سعودي‌ها جان خود را از دست داده‌اند آنها بايد ديه قربانيان را پرداخت كنند و از نظر كيفري پاسخگو باشند. پذيرفته نيست از كشوری كه جمعيت ميليوني دارد، ابتدايي‌ترين اصل در حفاظت از جان مردم را رعايت نكند.

5- حج واقعي اگر اقامه می شد امروز نه چنگال صهیونیسم بر گلوی فلسطینیان می نشست و نه قداره داعشی بر حلقوم مردمان دنیا فرو می رفت. اگر حج اقامه می شد از عمله جور در هیچ کجا اثری نمی ماند و وهابیت سعودی، متولد نشده ، در زباله دانی تاریخ ، سقط جنین می شد قبل از آنکه مامای انگلیسی بتواند کاری بکند. اگر حج واقعي اقامه می شد انگلیس نیز در جزیره خود می نشست و دست تا خاورمیانه دراز نمی کرد. اگرحج واقعي اقامه می شد به معنای تام و تمام کلمه آمریکا نمی توانست هیچ غلطی بکند اما حیف که در سرزمین ابراهیم و اسماعیل، نمرودیان براریکه قدرت نشسته اند و ابراهیم را تاب نمی آورند و به فرموده رهبرفرزانه انقلاب،" حجّ ابراهیمی که اسلام به مسلمانان هدیه کرده است، مظهر عزّت و معنویّت و وحدت و شکوه است؛ عظمت امّت اسلامی و اتّکا ی آنان به قدرت لایزال الهی را به رخ بدخواهان و دشمنان می کِشد و فاصله‌ آنان را با منجلاب فساد و حقارت و استضعافی که زورگویان و قلدران بین‌المللی بر جوامع بشری تحمیل می کنند ، برجسته می سازد.

6- فریضه الهی حج، این روزها بیش از هر زمانی، گروگان رفتارهای بنی‌سعود در منطقه و جهان قرار گرفته است. پاسخ‌گونبودن در قبال فاجعه کشتار حجاج ابراهیمی در حج سال گذشته و بیان‌نشدن یک عذرخواهی ساده ازسوی آنان، در کنار تداوم جنایت در یمن، سوریه و عراق به‌وسیله داعش و سایر گروه‌های تکفیری که در مدارس و دانشگاه‌های وهابیت در مکه و مدینه آموزش فکری دیده‌اند و امروز هم از دلارهای نفتی سعودی تغدیه می‌کنند ورفتارهای خصمانه درقبال جمهوری اسلامی ایران که تا کارشکنی در به‌نتیجه‌نرسیدن برجام و پیوند آشکار با صهیونیست‌ها پیش رفت، به خوبی نشان می‌دهد نمی‌توان انتظار بازگشت روابط دیپلماتیک را به فضای معمول داشت.

7- متاسفانه با گذشت یک سال از این حادثه،‌ هیچگونه شکایت رسمی در هیچ یک از مراجع داخلی یا خارجی ثبت نشده است و حتی گزارش یا تقاضای رسمی و مکتوبی نیز از سوی مقامات رسمی کشور به مجامع حقوق بشری یا مسؤولان کشور عربستان ارسال نشده یا اگر اقدامی صورت گرفته نتایجی از آن حاصل نشده است.تعلل در پیگیری حقوقی این فاجعه از ابتدای وقوع آن با بهانه‌های مصلحت‌اندیشانه نتیجه‌ای جز گستاخ‌تر شدن دولت عربستان در نفی مسؤولیت خویش در این فاجعه و عدم محاکمه مقصران و عدم جبران خسارات وارده را نداشته است تا جایی که زمینه ممانعت از شرکت ایرانیان را در مناسک حج امسال به‌رغم حقوق قانونی و شرعی خویش فراهم آورده است. جهت برون‌رفت از وضعیت فعلی و حصول نتیجه لازم که همان احقاق حقوق پایمال‌شده هموطنان داغدیده‌مان است، از سازمان حج و زیارت و وزارت امور خارجه انتظارداریم ازطرق زیریا هرطریق دیگری، احقاق حقوق بازماندگان را مطالبه نمایند.

پنجشنبه : 18 / 6 / 1395- 6 ذي الحجه 1437- 8 سپتامبر2016