سفر به عمان؛ مهم، راهبردی و استراتژیک

سفر به عمان؛ مهم، راهبردی و استراتژیک

اسدالله افشار

رئیس جمهور رئیسی در راستای تحقق سیاست‌ها و اهداف دولت سیزدهم، برای تقویت و تعمیق روابط سازنده با همسایگان منطقه ای؛ روز دوشنبه 2 خرداد ماه سال جاری پنجمین سفر خارجی خود را  به عمان که سفری یک روزه و از قبل برنامه ریزی شده بوده است انجام و با موفقیت به تهران مراجعت نمودند. این دیدار به دعوت رسمی سلطان جدید عمان «هیثم بن طارق آل سعید» صورت گرفته و از اهمیت  ویژه ای نیز برخوردار بوده است. لازم به ذکر است تا جایی این سفر مهم، راهبردی و استراتژیک بوده است که مراسم رسمی استقبال از رییس جمهور اسلامی ایران از سوی سلطان عمان، در فرودگاه و با حضور وی در پای پلکان هواپیما و با تشریفات خاص این گونه مراسم ها  انجام شده است.[1]  

از نگاه صاحب نظران و تحلیل گران، چنین استقبالی نوید دهنده و حاکی از­ آینده ای پرامید و روشن بخش میان روابط رو به رشد دو کشورمی باشد که می تواند در عرصه های دیپلماسی و اقتصادی و فرهنگی، توسعه و ارتقا یابد و آثار مثبت و تأثیرگذاری را در منطقه و خاورمیانه از خود برجای گذارد؛ و لذا امضای 12 سند همکاری که عمدتا در حوزه‌های اقتصادی می باشد، خود گواه نکته ای است که بیان گردید و به طور قطع دیدار و مذاکرات دوجانبه مقامات عالی رتبه ایران و عمان و امضای 12 سند مدنظر، چشم انداز روشنی را نسبت به ارتباطات و مناسبات اقتصادی دو کشور در آینده ترسیم و برقرار می سازد.

  رییس جمهور، پیش از ترک تهران، با تأکید بر روابط خوب بین ایران و عمان؛  سطح فعلی روابط میان تهران و مسقط را برای دو کشور مطلوب ندانسته ویادآور شده اند تصمیم و اراده هر دو کشور، ارتقای سطح روابط در حوزه‌های تجارت، حمل و نقل، انرژی، گردشگری و به ویژه گردشگری سلامت است و مسلما با توجه به بیانات و دیدگاه رییس جمهور رییسی، امضای 12سند می تواند چشم انداز این ارتقا را فراهم و امیدها را در این مسیر با تمام فراز و نشیب هایش که ممکن است از سوی سنگ اندازان و بدخواهان بر سر راه دوکشور ایجاد گردد، زنده و محقق سازد.

اصرار و تأکید رییس جمهور رییسی در سیاست خارجی از آغاز به کار دولت سیزدهم، توسعه روابط با کشورهای همسایه در منطقه بوده و بر این امر مهم تا به امروز که 9 ماه از فعالیت دولتش می گذرد اهتمام داشته و در سفر پنجم خود نیز این همت را نشان داده  و پیگیری نموده است زیرا او به خوبی دریافته است با نزدیک شدن به همسایگان منطقه ای و گفت و گو با این کشورها و همکاری مفید و مؤثر با آنان؛ نه تنها امنیت کشورها در منطقه تضمین خواهد شد بلکه حضور نیروهای متخاصم فتنه گر و آشوب ساز و مخرب امنیت، دیگر نمی توانند تهدیدی بشمار آیند و امنیت کشورهای منطقه را سلب نمایند و با خط و نشان کشیدن و ایجاد رعب و وحشت با باج گیری سلطه نامیمون خود را بر کشورها و مردم منطقه دیکته و تحمیل کنند.

در حقیقت رویکرد در پیش گرفته شده در دیپلماسی دولت سیزدهم، رویکردی منطقه محور بر‌اساس پیوندهای مستحکم تاریخی با هدف تقویت روابط پایداردوجانبه، اتخاذ سیاست تعامل سازنده، فعال و همه جانبه و گشایش با کلیه کشورهای جهان به ویژه همسایگان و احترام متقابل بین سران و ملت‌های کشور منطقه می باشد. باید اذعان داشت این نگاه و دیدگاه رییس جمهور محترم، دستگاه دیپلماسی کشور را از انفعال دوران دولت اصلاحات تدبیر و امید که دوران بسیار خسارت باری برای کشور بود از انزوا خارج نمود تا بار دیگر ایران با هوشمندی و درایت، به عرصه پویایی سیاسی در سطح منطقه و جهان بازگردد و نقش خود را بنحو احسن درتقویت امنیت و ثبات منطقه‌ای ایفا نماید. این تغییر رویکرد جای بسی خوشحالی است و باید از این رویکرد هوشمندانه تقدیر گردد و روند رو به رشد آن  نیز ادامه یابد و متوقف نگردد. ایران با این رویکرد می تواند بازیگر و بازیگردان بی بدیل منطقه و فرامنطقه ای باشد و نقش کلیدی خود را در بحران ها و چالش های   منطقه ای و بین المللی به خوبی ایفا نماید و باعث کاهش تنش‌هاي منطقه‌اي گردد و این درست در نقطه مقابل رویکرد استکبار غرب و متحدانش (اروپا و صهیونیزم جهانی و برخی کشورهای عربی) است.

در هرحال سفرهای منطقه ای رییس جمهور از جمله سفرایشان به عمان مانند 4سفر قبلی ایشان از دستاوردها خاصی برخوردار بوده که به برخی از آن ها به اختصار اشاراتی خواهیم داشت:   

  1- اين سفر، سفري کاملا استراتژيک بوده و می تواند در حل مناقشات منطقه ای مؤثر واقع شود و چه بسا موجب  عادی سازی روابط ریاض و تهران گردد و آثارش موجب آتش بس در یمن شود و این جنگ و تجاوز 8 ساله یمن پایان یابد و مردم بی گناه یمن روی آرامش و صلح و امنیت را بار دیگر حس و احساس نمایند.

2-  به هرمیزان مناسبات ايران در همگرایی منطقه ای با کشورهاي عرب حوزه خليج‌فارس نزدیک باشد به همان اندازه نفوذ رژيم صهيونيستي در منطقه رو به کاهش خواهد بود و سیاست های ویرانگر و خباثت آمیزش با شکست مواجه خواهد شد.

3- عمان عملا نشان داده مایل است به عنوان یک میانجی نقش فعالی را در حل بحران ایران و آمریکا در همه زمینه ها خاصه برجام ایفا نماید و آمریکا را متقاعد سازد تا پول های بلوکه شده ایران را در اقصی نقاط جهان و در عمان آزاد سازد و این کشور امیدوار است گام های مؤثری را در این خصوص بردارد.

4- تحلیل گران و صاحب نظران به درستی اعتقاد دارند  با توجه به جايگاه ژئوپليتيکي عمان در خليج‌فارس و درياي عمان، همکاری و همگرایی منطقه ای ایران و عمان این ظرفیت و استعداد را دارد که به بومي سازي امنيت خليج‌فارس کمک نماید تا از این رهگذر و با این وفاق و همگرایی، مانع حضور نظامي قدرت‌هاي فرامنطقه‌اي شوند.

5- دیدار انجام شده روز دوشنبه 2 خرداد ماه سال جاری همان طور که بیان شد مهم ، راهبردی و استراتژیک بوده چرا که عمان طی این 4دهه اخیر و با توجه به فشارهای سنگین، روابط خوب خودش را با ایران حفظ کرده است و در ثانی عمان عضو شوراي همکاري خليج‌فارس می باشد و می تواند به عنوان حلقه اتصال، روابط دوجانبه و روابط ايران با کشورهاي عضو شوراي همکاري خليج‌فارس را اصلاح، بهبود و ارتقا بخشد. تحقق این مهم یعنی خنثی کردن بسیاری از توطئه های مشترک غرب و متحدان غرب از اروپایی ها گرفته تا صهیونیسم جهانی.  

6- شایان ذکر است مقامات ارشد ایران و عمان همان گونه که بیان شد ۱۲ سند همکاری در حوزه‌های سیاسی، روابط اقتصادی و تجاری، انرژی، حمل‌ونقل، علمی، محیط‌زیست، ورزشی و همکاری‌های دیپلماتیک امضا کردند. این اسناد به امضای وزرای امور خارجه، صنعت، معدن و تجارت، نفت، راه و شهرسازی و همچنین رئیس سازمان توسعه تجارت کشورمان و همتایان عمانی آن ها رسیده است.

7- این سفر بازتاب وسیعی در محافل سیاسی و رسانه‌ای منطقه و جهان داشت. تارنمای اندیشکده «دیپلماتیک اَفِرز» مستقر در ژنو در‌باره اهمیت این سفر نوشت: سفر رئیس‌جمهور ایران به عمان به دعوت سلطان این کشور در حالی صورت گرفته که دیگر سلاطین سنی در منطقه محتاطانه در حال گشایش روابط‌شان با جمهوری اسلامی هستند.

«صالح بن‌عبدالله بلوشی» نویسنده و سردبیر روزنامه الکترونیکی «شئون عمانیه» نیز گفت، روابط عمان و ایران حرف امروز و دیروز نیست بلکه مربوط به چندین دهه است و دو کشور توانسته‌اند با استفاده از نزدیکی جغرافیایی، روابط خود را در تمامی زمینه‌های از جمله اقتصادی تقویت کنند.

وی افزود، اولین سفر سید ابراهیم رئیسی به عمان از چند منظر حائز اهمیت می‌باشد که از جمله آن ها تمایل دو کشور در توسعه روابط اقتصادی مشترک است در همین ارتباط در هجدهم ماه جاری میلادی (می) سلطان عمان فرمانی را مبنی بر تأیید توافقنامه همکاری با ایران در زمینه حمل‌ونقل دریایی که در سال ۲۰۲۰ میان دو کشور به امضا رسیده بود، صادر کرد.[2]

8- کارشناسان اظهار داشته اند؛ این سفر اولا نقطه عطفی در مناسبات دو کشور ایران و عمان باید تلقی شود، ثانیا می‌تواند به توسعه همکاری‌های مثبت و سازنده میان دو کشور منجر گردد، ثالثا به رویکرد های عمل‌گرایانه در جهت اجرای توافقات و تفاهم‌ها توجه جدی مبذول گشته است، رابعا حجم مبادلات تجاری بین دو کشور به طور قطع نسبت به سال های اخیر افزایش پیدا خواهد نمود چون اراده دوکشور توافق بر افزایش است و مسلما در حوزه اقتصادی روابط دو کشور رو به رشد خواهد بود.[3]  

در هرحال با توجه به رویکرد جدید دولت سیزدهم در دیپلماسی کشور، این اراده وجود دارد و در منطقه هم نیز این اراده بروز یافته و به وجود آمده است که با ایران؛ همگرایی و همکاری و تعامل سازنده ای صورت پذیرد تا تنش های منطقه ای کاهش یابد و با بازیگری منطقه ای و فرامنطقه ای ایران نسبت به بحران ها و چالش های کهنه و دیرین نیز چاره اندیشی شود. مطمئنا این سفرها  می تواند با نتایج مثبت خود اهداف مطرح شده در این یادداشت را محقق سازد.

پنجشنبه: 5 / 03 / 1401-  24 شوال 1443- 26 می 2022

[1] - قرار بود در بدو ورود رئیس جمهور کشورمان به فرودگاه مسقط، ابتدا وزیر امور خارجه عمان از رییس جمهوررئیسی استقبال کند و مراسم رسمی استقبال از سوی سلطان عمان در قصر العلم برگزار شود اما در آخرین لحظات «هیثم بن طارق آل سعید» سلطان عمان نه فقط در فرودگاه، بلکه با حضور در پای پلکان هواپیما از رئیس جمهور کشورمان استقبال کرد. این اتفاق در سفر اسفندماه گذشته ( 1400) رئیسی به قطر هم افتاد و شیخ تمیم، امیر قطر در پای هواپیما از رئیس جمهور استقبال کرد.

[2] - کیهان: سه شنبه 3 خرداد ماه 1401- شماره 230 31.

[3] - در حوزه اقتصادی مناسبات دو کشور در دو ماه اول سال‌جاری نسبت به دو ماه مشابه سال قبل رشد ویژه‌ای داشته است. سال گذشته حجم مبادلات تجاری بین دو کشور حدود یک میلیارد و ۳۵۰ میلیون دلار بود و باید امیدوار بود این رقم تا پایان سال ۱۴۰۱ حداقل به دو میلیارد دلار افزایش پیدا کند.