آیا بحران تورم ترکیه به شانس انتخاب مجدد اردوغان آسیب می زند؟

آیا بحران تورم ترکیه به شانس انتخاب مجدد اردوغان آسیب می زند؟

مقاله: Will Turkey’s Inflation Crisis Damage Erdogan’s Reelection Chances?

فایننشال تریبون( Financial Tribune Daily ) / April 17, 2023 20:24

https://financialtribune.com/node/117748

برگردان: اسدالله افشار

یک ماه قبل از اینکه ترکیه در 14 مه به پای صندوق های رأی برود، بحران تورم این کشور موضوع اصلی مبارزات انتخاباتی[1] است زیرا شش حزب اصلی اپوزیسیون در اطراف کمال قلیچداراوغلو گرد هم می آیند تا قوی ترین چالش را برای رئیس جمهور رجب طیب اردوغان ایجاد کنند. اما تحلیلگران می گویند که نارضایتی از مدیریت اقتصادی اردوغان به طور خودکار به رأی به قیلیچداراوغلو تبدیل نمی شود - به ویژه با توجه به اهمیت موضوعات فرهنگی در سیاست ترکیه.

گویا بود که اردوغان زمانی که سرانجام کارزار انتخاباتی ریاست جمهوری خود را در 11 آوریل، بیش از دو هفته پس از کمال قلیچداراوغلو، رهبرسکولار CHP، آغاز خواهدکرد. اردوغان بر وعده های اقتصادی تمرکز دارد. رئیس جمهور اردوغان در استادیومی در آنکارا به هواداران خود گفت: «ما تورم را تک رقمی می کنیم و قطعا کشورمان را از این مشکل نجات می دهیم».

ترکیه واقعاً نیازمبرم برای رهایی از تورم دارد. درحالی که این تورم رشد افسار گسیخته داشته و به پیش می رود. آخرین آمار رسمی نشان می‌دهد که تورم در ماه مارس بیش از 50 درصد در سال در مقایسه با سال گذشته است، آن هم پس از اینکه در اکتبر به بالاترین حد خود یعنی به بیش از 85 درصد در ربع قرن گذشته رسید.

کسی شک ندارد که ارقام واقعی بسیار بالاتراز آن چیزی است که اعلام می گردد. بسیار واضح است که دولت با اعداد بازی می‌کند. هاوارد ایسنستات، متخصص ترکیه در دانشگاه سنت لارنس و پروژه دموکراسی خاورمیانه در واشنگتن دی سی، گفت: تجربه واقعی شهروندان این است که افزایش سرسام آور تورم روزمره بسیار وحشتناک تر است.

لیر ترکیه در ماه مارس به پایین ترین حد خود در برابر دلار سقوط کرد که این آخرین سقوط دوره ای آن در بحران ارز و تورم است که اقتصاد ترکیه را از سال 2018 تحت فشار قرار داده است.

مقصرافزایش تورم از دیدگاه کارشناسان ترکیه

کارشناسان بحران افزایش نرخ های با بهره بالا در تورم را ناشی از اعتقاد اردوغان - برخلاف تمام شواهد اقتصادی- می‌دانند و معتقدند بی انضباطی دولت اردوغان در سیاست های پولی ترکیه به این تورم افسارگسیخته دامن زده است.

همه این‌ها نشان‌دهنده تغییر عظیمی از چشم‌انداز اقتصادی در سال‌های اولیه حکومت اردوغان است، زمانی که مفسران غربی او را به‌عنوان یک اصلاح‌طلب آینده‌نگر تحسین می‌کردند.

حزب اسلامگرای میانه رو اردوغان- حزب عدالت و توسعه- در انتخابات سال 2003 ترکیه، با غلبه بر هژمونی سکولاریستی که در دهه 1920 توسط بنیانگذار ترکیه مدرن، مصطفی کمال آتاتورک، تثبیت شده بود، به یک شاهکار فوق العاده دست یافت. بحران اقتصادی ترکیه در سال 2001 عامل اصلی پیروزی حزب عدالت و توسعه بود؛ و زمانی که اردوغان در سال 2003 به نخست وزیری رسید، به احیا و اصلاحات اقتصاد پرداخت.

رشد تولید ناخالص داخلی ترکیه با حمایت صندوق بین‌المللی پول و شرایط پررونق در اروپا، از سال 2002 تا 2007 به طور متوسط 7.2 درصد بود. بسیاری از رأی‌دهندگان از طبقه متوسط در حوزه انتخابیه اردوغان - مسلمانان محافظه‌کار طبقه کارگر در قلب آناتولی، بخش آسیایی ترکیه بودند که به این صف‌ها پیوستند.

اما در طول پنج سال گذشته، تورم و بحران ارز بر همه اقشار جامعه ترکیه، از بورژوازی اروپایی اشرافی استانبول گرفته تا رأی‌دهندگان متدین طبقه کارگر در قلب آناتولی تأثیر گذاشته است.

با این تورم بالا زندگی روزمره شهروندان ترکیه بسیار تحت فشار قرار گرفته است. افرادی که خود را طبقه متوسط می‌دانند، در حفظ استانداردهای اولیه زندگی با مشکلات فوق‌العاده‌ای مواجه هستند. و برای اکثریت قریب به اتفاق ترک ها که هفته به هفته و ماه به ماه در بهترین شرایط زندگی می کنند، وضعیت واقعاً وخیم و وحشتناک شده است. سفره غذا این طبقه روز به روز کوچک و کوچک تر می شود.

مردم ترکیه تغییر می خواهند

نظرسنجی ها نشان می دهد که رئیس جمهور در شرایط اقتصادی کنونی حمایت مردمی خود را از دست داده است. اردوغان و حزب عدالت و توسعه در بیست سال گذشته بارها و بارها به سمت انتخاب مجدد رفتند اما آخرین نظرسنجی Mediapoll نشان می دهد که قیلیچداراوغلو در دور اول با 42.6 کمی جلوتر از اردوغان با41.1 قرار دارد.

سلمان دیویچی، یک رأی دهنده در قونیه، منطقه ای که به طور سنتی حامی حزب عدالت و توسعه در قلب آناتولی است، به فایننشال تایمز می گوید: «من تغییر می خواهم. "آنها اقتصاد را به هم ریخته اند."

اما دوویسی که از مخالفان می باشد و نیز تحت تأثیر قرار نگرفته است می گوید: "من به آنها ایمان ندارم."

تحلیلگران می گویند این نگرش ناامید کننده از اردوغان، اما به نظر می رسد بدبینی نسبت به اپوزیسیون را کاملاً فراگیر کرده است - که در برخی نظرسنجی ها پیشتازی قیلیچداراوغلو را مورد تردید قرار می دهد.

آیسنستات گفت: «مطمئن نیستم که به نظرسنجی اعتماد زیادی داشته باشم. «بسیاری از ناظران بیرونی تمایل دارند فقط تصور کنند که ... چون وضعیت اقتصادی بد است، مردم از کشتی پرش می کنند – اما نه لزوما. من گمان می‌کنم که تعداد زیادی از رأی‌دهندگان حزب عدالت و توسعه، پس از بازنگری و اصلاح ایده ها واهداف باردیگر به آنها باز خواهند گشت.»

به هر حال، بسیاری از ناظران غربی آخرین بار، در سال 2018، اردوغان را دست کم گرفتند. انتظار داشتند که محرم اینجه، رهبر وقت حزب کمونیست ، پس از یک کارزار پرشور، رئیس جمهور را به دور دوم بکشاند. در نهایت اردوغان در دور اول با 53 درصد اکثریت لازم را به دست آورد و 10 میلیون رأی بیشتر از اینجه به دست آورد.

جنگ فرهنگی محرک اصلی سیاست ترکیه

از اوایل دهه 1920، زمانی که مصطفی کمال آتاتورک پیوندهای عمیق بین اسلام و سیاست را که مشخصه امپراتوری عثمانی بود، قطع کرد، شکافی در جامعه ترکیه وجود داشت.

پس از به قدرت رسیدن اردوغان، اردوغان به آرامی اما با اطمینان اسلام را به قلب زندگی عمومی ترکیه بازگرداند و با تقویت آن، قدرت طولانی مدت کمالیسم را از بین برد.

خشم سکولارهای عمدتا متروپل ترکیه در جریان اعتراضات پارک گزی در سال 2013 در استانبول توجه بین المللی را به خود جلب کرد، اما اردوغان محبوبیت خود را در میان میلیون ها حامی خود در قلب آناتولی حفظ کرد که بسیاری از آنها از پیروزی او بر تشکیلات قدیمی استقبال کردند.

این شکاف فرهنگی دارای ویژگی های بسیار متفاوتی با آنچه در اروپا و ایالات متحده دیده می شود دارد. اما آیسنستات تأکید دارد: «مسائل جنگ فرهنگی در ترکیه درست همانند غرب از جایگاه و اهمیت خاصی برخورداراست.»

وی همچنین اعتقاد دارد:«در دنیای رسانه‌های اجتماعی - با تجربه جهان از طریق منابع خبری منتخب سیاسی ما - هویت سیاسی و ایدئولوژی نقش بیشتری در رفتار رأی‌دهی نسبت به گذشته دارد. همانطور که نه تنها در ترکیه، بلکه در فرانسه، ایالات متحده و بریتانیا دیده‌ایم.»

همه آنچه گفته شد، به عنوان نامزد ریاست جمهوری که یک بلوک ناهمگن از احزاب اپوزیسیون را متحد می کند، قلیچداراوغلو در مقایسه با اسلاف CHP (حزب جمهوری خواه خلق) خود، موضع عملگرایانه تری در قبال جنگ های فرهنگی ترکیه اتخاذ کرده است.

سال گذشته، قیلیچداراوغلو موضع CHP (حزب جمهوری خواه خلق) در مورد روسری زنان را تغییر داد، موضوعی توتمی در سیاست ترکیه. آتاتورک از پوشیدن روسری در دهه 1920 ممانعت کرده بود و جانشینان او به تدریج ممنوعیت های صریحی را برای اعمال در موسسات عمومی وضع کردند که اردوغان سپس در چند مرحله آن را لغو کرد.

کمال قلیچداراوغلو رهبر ائتلاف ملت؛ گفت که CHP با حمایت از محدودیت های حجاب «در گذشته اشتباهاتی مرتکب شده است»، او همچنین اصلاحیه قانون اساسی را مورد تأیید و تأکید قرار داده و گفته است از حق زنان برای پوشش حمایت می کند.

او همچنین همانند تمامی یک سال گذشته تأکید می‌کند که زمان تغییر بزرگ و پایان دادن به قدرت اردوغان فرار رسیده است. او در کنار وعده‌های مختلف برای انجام اصلاحات اقتصادی و بهبود معیشت شهروندان از تغییر نظام سیاسی و قانون اساسی سخن به میان آورده است.

احزاب اپوزیسیون هم وعده می‌دهند که در صورت پیروزی در انتخابات، همه‌پرسی جدیدی را برای اصلاح قانون اساسی برگزار خواهند کرد و به سیستم ریاستی‌ای که با همه‌پرسی اردوغان در سال ۲۰۱۸ متولد شد، پایان خواهند داد.

اوزگور اونلوهیسارجیکل، مدیر دفتر صندوق مارشال آلمان در آنکارا، پیشنهاد کرد که این استراتژی تأکید بر اقتصاد را برای قیلیچداراوغلو آسانتر می کند.

او گفت: «جنگ فرهنگی محرک اصلی سیاست ترکیه است. قلیچداراوغلو با گفتمان آشتی جویانه خود تأثیر قطب بندی را کاهش داده است. بنابراین اقتصاد در این انتخابات نقش پررنگ‌تری از حد معمول خواهد داشت.»

پلت فرم اقتصادی قیلیچداراوغلو بازگشت به سیاست پولی ارتدکس

پلت فرم اقتصادی قیلیچداراوغلو بازگشت به سیاست پولی ارتدکس و استقلال بانک مرکزی است. فراتر از آن، اپوزیسیون از وارد شدن به جزئیات نابغه سیاست اقتصادی اجتناب کرده است. اما در حالی که این یک پاسخ ساده به بحران تورم است، بازگشت به ارتدوکس اقتصادی برای مخالفان ترکیه چندان آسان نیست.

ایسنستات خاطرنشان کرد: «اپوزیسیون وعده بازگشت به اعتماد به نفس و عادی بودن را می دهد، اما مشکل آنها این است که اعتماد و عادی بودن نیازمند گذار از دوره کوتاه مدت است." این بدان معناست که اپوزیسیون ترجیح می‌دهند گفتگو را در مورد چگونگی وارد شدن ترکیه به این آشفتگی، نگه داشتن انتخابات به عنوان رفراندوم درباره اردوغان بدون سؤالات زیاد تا رسیدن به قدرت ادامه دهند.»

وی در پایان گفت: تأمین اعتماد اقتصادی و بازگشت به مبانی حاکمیتی چیزی است که ترکیه به آن نیاز دارد. "اما لزوماً ساده یا آسان نخواهد بود."

تغییر دولت کافی نیست، تغییر ذهنیت لازم است

مدحت سنجر رئیس مشترک حزب دموکراتیک خلق ها (HDP) اعلام کرد که مخاطب این حزب شخص کمال قلیچدار اوغلو نامزد ریاست جمهوری از سوی اپوزیسیون ششگانه است، نه رسیدن به توافق با حزب جمهوری خواه خلق (CHP).

سنجر با شرکت در یک گفتگوی تصویری در پلتفرم Gain در پاسخ به این که آیا به عنوان رهبران HDP درخواستی از سوی CHP برای دیدار دریافت کرده اند یا نه، گفت: «ما هیچ درخواستی از سوی CHP دریافت نکردیم. همچنین اگر دیداری در کار باشد این دیدار با CHP نخواهد بود. ما با آقای قلیچدار اوغلو به عنوان نامزد ائتلاف ملت و تیم او دیدار و گفتگو خواهیم داشت. این دیدار به معنای مذاکره بین CHP و HDP نخواهد بود. به همین دلیل استفاده از عبارت مذاکره بین CHP و HDP درست نخواهد بود. آقای قلیچدار اوغلو از 6 مارس به این سو نامزد ائتلاف برای ریاست جمهوری است، بنابراین استفاده از عبارت مذاکره بین CHP و HDP تنها به ایجاد سوء تفاهمات دامن خواهد زد.»

سنجر با یادآوری سخنان قلیچدار اوغلو در جریان بحران در میز اپوزیسیون ششگانه که گفته بود «تغییر دولت کافی نیست، تغییر ذهنیت لازم است» گفت: «این همان چیزی است که ما از ابتدا گفته ایم. امروز استفاده از گفتمان و زبان حکومت در مورد HDP، کردها و مسئله کُرد معنایی جز حمایت از دولت فعلی ندارد. ما می گوییم وقتی از شر این دولت خلاص شدیم، دولت جدید باید چشم اندازی داشته باشد که راه را برای دموکراسی باز کند. بنابراین این دیدار بین CHP و HDP نیست و سخنان اعضای حزب خوب منعکس کننده حقیقت نیستند.»

سنجر همچنین اعلام کرد که تا کنون به جز حزب خوب با همه احزاب حاضر در اپوزیسیون ششگانه نشست هایی در سطوح بالا برگزار شده است. او گفت: «اگرچه از این پس نیز نشست ها با احزاب دیگر اپوزیسیون ادامه خواهند داشت، اما مخاطب اصلی ما نامزد مشترک ائتلاف ملت است. مسائل و مشکلات داخلی آنها نیز به ما ربطی ندارد. با این حال همه ما دیدیم که استفاده از گفتمان این دولت و حل نشدن این موضوعات در ترکیه، چگونه می تواند به ایجاد شوک در جامعه منجر شود؛ که آن هم نتیجه ای جز تداوم دولت فعلی نخواهد داشت. بنابراین ائتلاف ملت باید این مسائل را در درون خودش حل کند.»[2]

چهارشنبه: 30 / 01 / 1402- 28 رمضان 1444- 19 آوریل 2023

[1] - کمتر از یک ماه تا زمان برگزاری انتخابات ریاست جمهوری و پارلمانی ترکیه در ۱۴ می ۲۰۲۳ (۲۴ اردیبهشت ۱۴۰۱) باقی مانده است. این انتخابات دوئلی تمام‌عیار میان احزاب اپوزیسیون و حزب حاکم عدالت و توسعه است. در یک سوی ماجرا، احزاب اپوزیسیون تلاش دارند، به قدرت دو دهه‌ای اردوغان و آک‌پارتی پایان دهند. در سوی دیگر ماجرا، اردوغان با همراهی متحدان‌اش امیدوار است که جایگاه خود و حزب مطبوع‌اش را در صحنه حکمرانی ترکیه حفظ کند. به گزارش فرارو، اگر در انتخابات قبلی تا حدود زیادی پیروزی حزب عدالت و توسعه محتمل به نظر می‌رسید، در انتخابات جاری، شانس ائتلاف اپوزیسیون برای پیروزی بالا رفته است. به جرات می‌توان انتخابات اخیر را حساس‌ترین و سرنوشت‌سازترین انتخابات در ترکیه هزاره جدید مورد ارزیابی قرار داد. این انتخابات می‌تواند نقشی بزرگ را در آینده معادلات سیاسی، اجتماعی و اقتصادی ترکیه داشته باشد. اگر اپوزیسیون پیروز شود، احزاب رقیب حزب اسلام‌گرای عدالت و توسعه، بعد از قریب به دو دهه موفق خواهند شد در مسیر تغییر قانون اساسی و پیشبرد برنامه‌های خود گام بردارند؛ اما در صورت پیروزی مجدد حزب حاکم، به طور حتم اردوغان برای غالب کردن اراده خود بر جامعه سیاسی ترکیه، اعتماد به نفس بیشتری خواهد گرفت.

[2] - خبرگزاری کردپرس: 18اسفند ۱۴۰۱ - ۲۱:۲۰ - کد خبر 43749.