انسان مکتب عاشورا، انسان جامع و کامل

انسان'>انسان مکتب عاشورا، انسان جامع و کامل

اسدالله افشار

خیابان‌های سراسر کشور با بنرها و پرچم‌های سیاه و قرمز تزئین شده است، مردم غرفه‌هایی در سطح شهر برپا می‌کنند و غذا و نوشیدنی می دهند، مرثیه‌خوانی و سینه‌زنی شب‌ها اتفاق می‌افتد و اشک بر چهره‌های غمگین عزاداران از همه اقشار جاری می‌شود. اما چیزی که به نظر می رسداین مراسم عزاداری برای کسانی که آن را زنده نگه می دارند و با آن زندگی می کنند هم منحصر به فرد است و هم معنای عمیق تری دارد. فهم معناي زندگي، گمشده بشرتا همیشه حیاتش است و این بشر تا رسیدن به گمشده خود آرام و قرار ندارد؛ حتی زندگی در دوران حاضر که با گسترش مدرنيته و علم همراه گشته و خدا و دين را از عرصه زندگي بشرِ كنوني محو نموده و او را در دام پوچي و بي‌معنايي گرفتار کرده است. با آن که جامعه بشری در چرخه زندگی جدید از رفاهیات عجیب و غریبی برخوردار است اما باز از هر زمان ديگري خواهان مرهم و دارو و درمانی است كه بتواند به مددش، دردها و گرفتاري‌هاي بي‌شماري كه دامانش را گرفته‌اند و جسم و روحش را مریض نموده التيام بخشد و علاج كند. از نگاه صاحب نظران و اندیشمندان جامعه شناس و روانشناس؛ کربلا و عاشورای حسینی می تواند پاسخی به اين نياز اصيل بشر باشد و این بشر سردرگم را با پيام‌ها و محتواي حادثه عظیم و مهم تاريخي تأثیرگذارش، با حقیقت اصیل معنای زندگی آشنا کند و از پوچی و بیهودگی خارج نماید و این کارعظیم و این امر مهم شدنی است و کربلا و عاشورا در هر زمان و هر مکانی از آن چنان نیرو و انرژی خاصی برخوردار است که می تواند احیای کننده و حیات بخش باشد و موجی را در جامعه ایجاد کند که انسان ها با درک درست از مفاهیم بلند دینی و با توجه به پتانسیل و ظرفیت های نهان و آشکار حادثه ها و حوادثی چون کربلا و عاشورا؛ به معنای واقعی کلمه، باطن و حقیقت زندگی را دریابند و با بیداری و آگاهی از خواب غفلت و جهل خارج شوند.

مراسم تاریخی که در دل و ذهن میلیون ها انسان جا افتاده است حول محور ماجرای شهادت امام حسین (ع) نوه پیامبر اسلام می چرخد. لشکری متشکل از 4000 نفر از سربازان اموی در پاسخ به عدالتخواهی امام حسین و 72 یارانش در دشت کربلا به راه افتادند. با گذشت بیش از 13 قرن، نهضت امام حسین برای عدالتخواهان و آزادی خواهان جهان بیش از پیش افسانه ای شده است.

امام حسین (ع) می تواند برای مردم از هر فرهنگ و نژادی الگو باشد. در پاسخ به این سئوال که چرا در گرمای اربعین فقط برای ابراز احترام به امام حسین (ع) ایستاده اید، گفت: این چیزی است که به زندگی من معنا می دهد. من هر سال به اینجا می آیم تا به یاد بیاورم که زندگی چیست ... به یاد داشته باشم که مهم نیست چه اتفاقی می افتد من باید همیشه به معیارهای اخلاقی خود وفادار بمانم و وظایف خود را به بهترین شکل ممکن انجام دهم.

در حقیقت قیام امام حسین(ع) و اوج این قیام خونین که عاشورا می باشد، جامعه بشری را به تفکر و تعقل فرا می خواند تا دریابند:

1- با تمام بدعت‌های مفسده آور مخالفت کنند و در مقابله با آن ها تردید به خود راه ندهند.

2- مادی گرایی محکوم به شکست است و جامعه بشری باید خود را از شر آن که انحرافی جدی تلقی می شود خلاص و نجات بخشد.

3- پیام عاشورا خدا محوری و خداخواهی است تا با اتکای بر خالق نظام هستی پای خود را از گلیم خویش درازتر نکنیم و در سایه اطاعت از برگزیدگانش؛ با تمامی مظاهر غیرانسانی که مانع صلح و عدالت خواهی می شوند مبارزه نماییم.

4- امام حسین(ع) و یاران با وفایش در روز عاشورا نشان دادند که حق و حقیقت و التزام جامعه بشری به آن امری مهم و از مفاهیم بلند زندگی انسانی بشمار می آید که اگر با دفع باطل همراه باشد، ظالمان و فاسقان در امان نخواهند بود.

5- نکته مهم در جريان قیام خونین امام حسین(ع) و واقعه عاشورا؛ تجلي احترام و عزت به كرامت بشر مطرح است. با نگاه مکتبی به این موضوع در حقیقت اقامه حق، دفع باطل، هدایت و آگاهی بخشی از اهمیت ویژه ای برخوردار است چرا که ترجمان عاشورا ترجمان زندگی است و این زندگی در سایه دیانت از هر خباثت و هرپستی و هر زشتی مبری می باشد.

6- انسان مکتب عاشورا، انسان جامع و کامل و ارزش مداری است که با آزاد اندیشی، از اضمحلال دين و از بدعت هایی که کیان دین را تهدید می نماید، جلوگیری می کند و هرگز عزت و شرف خود را در سایه ولایت پذیری امامش به مخاطره نخواهد انداخت و هیچگاه تا ابد و تا زنده است وارد خیمه گاه نان به نرخ روزخورها نخواهد شد و از فعل و فكر افراد شرور فاسد قدرت طلب فاصله می گیرد.

محرم مایه عبرت و هدایت

بسیاری از افرادی که در مراسم محرم شرکت می کنند همین احساس را دارند. محرم را مایه عبرت و هدایت می دانند. حکایت غم انگیز شهادت امام حسین(ع) جریانی را به وجود آورده که در اذهان عزادارانش جاودانه خواهد ماند. علی انصاری که از علمای اسلام است که عمر خود را وقف شناخت تاریخ کرده است، می گوید: «رویدادهای گذشته هر جامعه ای حامل تجربیات و درس های ارزشمندی است که با هزینه های گزاف به دست آمده است، برخی از این وقایع هنوز هم پس از قرن ها می تواند در بین مردم طنین انداز باشد. بهتر است "برخی رویدادها همیشه حفظ و بررسی شوند. واقعه ای مانند کربلا می تواند برای همیشه منبع الهام بخش کسانی باشد که نمی خواهند زیر فشار ظالمان بروند. چه ظالمان را شکست دهند و چه در جنگ با آنها بمیرند، مردمی که به دنبال عدالت هستند همیشه پیروز ظاهر خواهند شد.»

از این رو، نهضت امام حسین(ع) را می‌توان درسی دانست که به نسل‌های آینده نحوه مبارزه با ظلم و بی‌عدالتی را می‌آموزد. امام حسین (ع)در نبرد با حاکمان مستبد زمان خود پیروز شد اگر چه خونش به واسطه شمشیر دشمنانش بر زمین جاری شد تا جامعه بشری بیدار شود و راه درست و صحیح را برگزیند.

محرم؛ پیوند دهنده مذاهب و نحله های فکری مختلف

محرم نیز ماهی است که افراد مختلف از مذاهب، مذاهب و نحله های فکری مختلف را به هم پیوند می دهد. مریم که از اقلیت مسیحی ایران است، می‌گوید که در این مدت مانند هموطنان مسلمانش به خاطر حضرت زینب، خواهر امام حسین(ع) عزاداری می‌کند. مریم می‌گوید: «زینب بانو نمونه کامل یک زن خدادوست است» و افزود: «او به اندازه مردانی که در میدان جنگ می‌جنگیدند، تأثیر داشت. او در زمانی که زنان تا حد زیادی نادیده گرفته می شدند به همه نشان داد که او و همتایان زنش می توانند بینش عمیق تری نسبت به اکثر مردم داشته باشند.

اگر در روز عاشورا در هر شهر ایران به مجلس عزاداری بروید، می توانید به چشم خود شاهد شکوه میراث امام حسین (ع) باشید. امام(ع) اثری از خود بر جای گذاشته است که نه تنها در تاریخ بشریت هرگز نمی‌میرد و فراموش نمی شود بلکه با گذشت زمان این بزرگی و این عظمت بیشتر به چشم می آید و بشر تشنه آموزه ها و باورهایش می شود.[1] دنیای امروز امام حسین(ع) و قیام و نهضتش را باور دارد و در مسیر اندیشه های این امام شهید گام بر می دارد.

جان کلام این که امام حسین(ع) به قصد اصلاح امورامت جدش قیام کرده[2] تا سبب تغییر در ماهیت فلسفه زیستی آنان گردد. امام حسین در حقیقت با مرگ سرخش مردم را متوجه نمود که نباید در فلسفه و سبک زندگی خود به غاصبان حکومت و خلافت تأسی نمایند و الگوی زندگیشان، سبک زندگی رهبران فاسد جامعه باشد.

در هر صورت فلسفه قیام حسینی(ع) و عاشورایش به ما می‌آموزد که همواره باید بیدار، آگاه و هوشیار باشیم و هرگز اجازه ندهیم که کسانی ظاهر الصلاح دین فروش و منافقان با آیات متشابه، حقیقت دین و واقعیت دینداری را مسخ و دگرگون کرده و فلسفه و سبک زندگی ما را براساس هواهای نفسانی، میل های بیهوده و پوچ و بی اساس و خواسته‌های شیطانی شکل دهند.

پنجشنبه: 5 / 05 / 1402- 9 محرم الحرام 1445- 27 جولای 2023

1- Zarfam. Soheila. Ashura: How a movement changed course of history. Tehran Times (TT )July 25, 2023 - 20:54

[2] - آن حضرت(ع) می‌فرماید: انّی لم اَخرُج اَشِراً و لا بَطِراً و لا مُفسِداً و لا ظَالِماً و انَّما خَرَجتُ لِطَلَبِ الاصلاحِ فی اُمَّهِ جَدِّی محمد(ص)، اُریدُ اَن آمُرَ بِالمعروف و اَنهی عَنِ المُنکَر و اسیرُ بِسیرهِ جدّی و سیرَهِ اَبی علی بنِ ابیطالب(ع): من خروج نکردم از برای تفریح و تفرج و نه از برای استکبار و بلندمنشی و نه از برای فساد و خرابی و نه از برای ظلم و ستم؛ بلکه خروج من برای اصلاح امت جدم محمد(ص) است. من می‌خواهم امر به معروف و نهی از منکر کنم و به سیره و سنت جدم و آیین و روش پدرم علی بن ابیطالب(ع) رفتار نمایم. (مقتل خوارزمی، ج۱ص۱۸۸)