«فیدل کاسترو» ؛ بزرگ‌ترین میراث کوبا

«فیدل کاسترو» ؛ بزرگ‌ترین میراث کوبا                      

اسدالله افشار

 «فیدل کاسترو» ، رهبرانقلابی کوبا شنبه 6آذرماه 1395- 26 نوامبر2016- درسن90 سالگی و به ‌علت نارسایی‌های مربوط به کهولت سن درگذشت . کاسترو که پس از پیروزی انقلاب کوبا در سال 1959 تا سال 2008 دررأس قدرت بود ،در‌این سال قدرت را به برادرش «رائول کاسترو»واگذارکرده بود . رئیس‌جمهوری سابق کوبا سال‌ها مشکلات جسمانی داشت و ظاهراً از بیماری‌های روده‌ای رنج می‌برد ، اما بااین‌حال علت مرگ اوهنوز اعلام‌نشده است. فیدل کاسترو متولد ۱۳ اوت ۱۹۲۶ میلادی ، سیاستمدار و رهبر انقلاب کوبا بود که از سال۱۹۵۹ تا۱۹۷۶ علاوه بررهبری انقلاب کوبا به‌ عنوان نخست‌وزیرکوبا وسپس به‌عنوان رئیس‌جمهوری کوبا از سال ۱۹۷۶ تا ۲۰۰۸ مشغول فعالیت بود. کاسترو یکی از شخصیت‌های تأثیرگذارجهان معاصربوده است. اوجوایز مختلف بین‌المللی به دست آورده وحامیانش اورا قهرمان سوسیالیسم، ضد امپریالیسم و بشردوستی و کسی که توانسته استقلال کوبا را در برابر امپریالیسم آمریکا حفظ کند، می‌دانند. فیدل کاسترو    8 ماه پیش درآخرین سخنرانی‌اش درکنگره حزب کمونیست کوبا درحالی که گرمکن ورزشی بر تن داشت گفت: «بزودی من 90 ساله خواهم شد. سرنوشت من هم مثل بقیه خواهد بود. زمان مرگ برای همه ما فرا خواهد رسید... شاید این آخرین باری باشد که من در این محل سخنرانی می‌کنم. ما باید به برادران‌مان در آمریکای لاتین و جهان بگوییم که مردم کوبا پیروز خواهند شد.» لازم به ذكراست ؛ كوبا وارث فرهنگ غني اسپانيا، از نخستين كشورهاي آمريكاي لاتين است كه به استقلال رسيد و آمريكا نيز از همان آغاز نسبت به آن كشور طمع داشت . اينك درخصوص اين شخصيت مبارز؛ نكات قابل تأملي وجود دارد كه  به پاره اي ازآن ها در ذيل اشاراتي خواهيم داشت :

1-  درگذشت فيدل كاسترو پايان بخش عصري از ‏رهبران كمونيست است كه مائو تسه تونگ چين، كيم ايل سونگ كره شمالي و نيكيتا خروشچف و لئونيد برژنف ‏شوروي سابق ازآن جمله مي‌باشند. وي با پنج دهه زمامداري كوبا ، پس از ملكه اليزابت انگليس و پادشاه تايلند ‏بيشترين دوران حكمراني را به خود اختصاص داد.

2- كاسترو ركورددار طولاني ترين سخنراني‌ها بود و براساس ‏اطلاعات مندرج درتارنماي سازمان ملل، در 26 سپتامبر1960 به مدت چهار ساعت و29 دقيقه درمجمع عمومي ‏سخنراني كرد. وي درتاريخ 24 فوريه 1998 نيز پس از آنكه مجلس ملي كوبا او را براي پنج سال ديگر به ‏رياست جمهوري انتخاب كرد به مدت هفت ساعت و30 دقيقه به سخنراني پرداخت.

3- به گفته كاسترو، وي از 634 نقشه ترور يا  اقدام به آن جان سالم به در برد. سازمان ‏اطلاعات مركزي امريكا (سيا) و كوبايي‌هاي مقيم امريكا بيشتراين اقدام‌ها را برنامه‌ريزي مي‌كردند. قرص ‏هاي سمي، سيگار برگ زهرآلود، حلزون انفجاري و لباس شناي آغشته به مواد شيميايي از جمله اين نقشه‌ها ‏بودند.‏ وي با وجود نقشه‌هاي ترور فراوان ، حمله امريكا به خليج خوك‌هاي كوبا و پنج دهه تحريم اقتصادي توانست در ‏دوران بيش از 9 رئيس‌جمهوري امريكا از دولت آيزنهاور گرفته تا بيل كلينتون حكمراني نمايد. ‏

4- كوبا تحت رهبري فيدل نه تنها در برابرامريكا كوتاه نيامد بلكه بارها تلاش كرد به انقلابيون جهان كمك كند. ‏براي مثال سربازان كوبايي را براي حمايت از جنبش‌هاي ‏چريكي در آفريقا اعزام كرد. بسياري از اعضاي ‏جنبش‌هاي چپگراي جهان ازاو و همرزمانش مانند چه‌گوارا الگوبرداري مي‌كردند. حتي جنبش‌هاي ‏دانشجويي دهه 60 اروپا در اعتراضات سراسري خود شعار«فيدل فيدل» سرمي‌دادند.

5- كاسترو، 7 سال قبل پیش‌بینی کرده بود پایان دوران اوباما را نخواهد دید واگرچه واقعا به شکستن رکوردی دیگر نزدیک شد اما پیرمرد به قولش عمل کرد و50 روز پیش از آنکه اوباما کاخ سفید را ترک کند، دنیا را ترک کرد. گویی تنها مرگ، حریف کاستروی انقلابی شد.

6- «اسطوره واقع‌گرایی» شاید بهترین تعریفی باشد که می‌توان از رفیق فیدل کرد. با آنکه بسیاری از دوستداران کاسترو او را اسطوره‌ای جاودانه می‌خوانند اما خود هرگز نگاهی اساطیری به زندگی و مبارزه نداشت و حتی به عنوان یک انقلابی کمونیست هم با واقع‌بینی عمل کرد. این چریک پیر به‌رغم عقل سرخش گاهی بیش از اندازه عاقل بود و پرهیز از عوام‌فریبی شاید بزرگ‌ترین میراثش برای کوبا باشد.

7- او تنها 2 روزمانده به آغاز پروازهای خطوط هوایی آمریکا به کوبا درگذشت و این را شاید برخی نشانه‌ای از پایان انقلاب کوبا پس از فیدل در نظر گیرند. با این وجود نباید فراموش کرد که ذهنیت آزاده فیدل و شعارش مبنی بر «جنگ بدون آتش‌بس» هنوز در بخش مهمی از حاکمیت کوبا تداوم دارد. او حضور اوباما در هاوانا را در اثر دومینوی سیاسی نولیبرالیسم جهانی می‌دید.

8- اكنون كه فيدل كاسترو به ديار‌باقي شتافته است ، عصر كمونيسم در شوروي و اغلب كشورهاي كمونيستي پيشين و آن نوع جنگ سرد به سر آمده است. ديگر خطر توسعه كمونيسم در مرز آمريكا مطرح نيست و ادامه تحريم كوبا آخرين بهانه خود را كه بقاي فيدل كاسترو بود از دست داده است. كوبا در صورت خروج از انزوا، با بهره‌مندي از توسعه فرهنگي و زمينه‌هاي انساني و اجتماعي و سرزميني اين قابليت را دارد كه به سرعت به جايگاهي در شان كشوري توسعه يافته دست يابد.

9- او با همه مشکلات اقتصادی حاکم برکوبا، بسیاری از دانشجوهای این کشورها را در دانشگاه‌های کشور خود بورسیه کرد و چون پدری پیر، مایه دلگرمی و حمایت دولت‌های امریکای لاتین بود که مدام با فشارها و کودتاهای امریکایی مواجه می‌شدند. فیدل کاسترو را می‌توان یکی ازاستوانه‌های محکم و استوار جهان معاصر دانست که خود را هموطن هر زخم خورده‌ای می‌خواند. او درکشور خود خالصانه کار کرد و در تمام حیات سیاسی خود دستور داده بود هیچ خیابان و مدرسه‌ای به نامش نشود و هر ساله لیست دارایی‌هایش را به طور رسمی اعلام می‌کرد. او با افتخار می‌گفت که بهترین رفیق و همرزمم را به اتهام فساد مالی اعدام کردم و برایش گریستم. مبارز و انقلابی نباید مرتکب فساد شود.

10- کوبا از نخستین کشورهایی بود که نظام جمهوری اسلامی ایران را در سال 1357 به رسمیت شناخت. فیدل کاسترو در همان زمان طی نامه‌ای به امام خمینی(ره) رهبر کبیر انقلاب اسلامی نوشت: «از نظر ما، هیچ تناقضی میان انقلاب و مذهب وجود ندارد.» او بر این دیدگاه خویش در کتابش تحت عنوان «فیدل و مذهب» که در سال 1985 منتشر شد، نیز تأکید کرده است. «فیدل کاسترو» برای نخستین باردرسال1380 به تهران سفر کرده بود كه رئیس دولت اصلاحات در مجموعه فرهنگی سعدآباد میزبان او بود . فرمانده «فیدل» ازحضورخود در تهران خوشحال بود؛ به گونه‌ای که فردای اقامتش در تهران به خبرنگاران گفت من هیچ شبی در طول عمرم ، با چنین آرامشی نخوابیده بودم. موضوعی که حتی تیتر چند روزنامه شد. این سخنان فیدل کاسترو تعارف نبود.

يكشنبه : 14 / 9 / 1395-  4 ربيع الاول 1438- 4 دسامبر2016