درباره حكم جايگزين اعدام مجرمان مواد مخدر

درباره حكم جايگزين اعدام مجرمان مواد مخدر         

 اسدالله افشار

بعد از چند ماه بحث درخصوص موضوع حذف اعدام از مجازات مجرمان مواد مخدر و نظرات كارشناسي مختلف درباره اينكه مجازات اعدام آيا بازدارندگي لازم را براي رشد مصرف و قاچاق مواد مخدر داشته است، يا خير؟ نمايندگان مجلس شوراي اسلامي با يك فوريت طرحي موافقت كردند كه در صورت تصويب نهايي ، حكم جايگزين اعدام براي مجرمان مواد مخدر در نظر گرفته مي‌شود . تصویب یک فوریت طرح جایگزین اعدام برای مجرمان مواد‌مخدرگامی مؤثردرجهت فرصت دوباره به مجرمانی خواهد بود که ازروی ناآگاهی یا فقرمرتکب چنین جرائمی شده‌اند. اكنون ضروريست دراين خصوص كه -آيا اعدام زدایی ازمواد مخدرخوب است یا بد؟- نكاتي را ازنگاه كارشناسي درذيل مطرح نماييم ؛ تا مردم خود قضاوت كنند اعدام زدايي ازمواد مخدرخوبست يا بد :  

1- براساس آمارها 90 درصد اعدام‌های ایران که بهانه‌ای برای صدورقطعنامه‌های متعدد با موضوع عدم‌توجه به حقوق بشر در ایران ازسوی جوامع بین‌المللی ایجاد کرده و هزینه‌هایی را در این جهت برای نظام ایجاد کرده است در مورد افرادی اجرا می‌شود که در این مسیر خرده‌فروش به‌شمار آمده و اکثر قاچاقچیان بزرگ که باندهای متعددی را مدیریت می‌کنند در خارج از کشور زندگی کرده و از گزند این نوع مجازات‌ها در امان هستند. 2- قانونگذاران فعال در فراکسیون حقوق بشر و کمیسیون‌های فرهنگی و اجتماعی در بررسی این موضوع از ابعاد حقوق بشری، فرهنگی و اجتماعی معتقدند حذف مجازات اعدام برای مجرمان موادمخدر باید با پیشگیری و درمان همراه باشد که این امر تنها در سایه آموزش قابل‌تحقق خواهد بود. 3- حقوقدانان فعال در این دوره از نهاد قانونگذاری کشور بر این امر اشاره کردند که حبس ابد جایگزین مناسبی برای مجازات اعدام نبوده چراکه مرخصی‌های طولانی و بهره‌مندی از امکان عفو مانع از تنبیه آنها می‌شود بنابراین باید حبس جایگزین اعدام برای این مجرمان به‌صورت کوتاه‌مدت بدون امکان استفاده از مرخصی همراه با به‌کارگیری آنها در مشاغل سنگین اجباری باشد. 4- جامعه‌شناسان فعال در عرصه تقنین کشور نیز معتقدند این طرح موجب ممانعت از بی‌سرپرست‌شدن تعداد زیادی از خانواده‌ها و در نهایت بدبین‌شدن آنها نسبت‌به نظام می‌شود و شرایطی را برای ایجاد فرصت دوباره به‌منظور جبران اشتباه مجرمانی فراهم می‌کند که از روی ناآگاهی مرتکب این جرم شده‌اند. 5- ما بعد از چین دارای بیشترین آمار اعدامی هستیم که در قیاس جمعیت این دو کشور پسندیده نیست ضمن‌اینکه این حکم بیشتر برای فروشندگان مواد مخدر صادر می‌شود که باعث شده جایگاه ایران از نظر توجه به حقوق بشر در عرصه بین‌المللی تنزل یابد و این در حالی است که تاکنون در کشور اقدامی در جهت پیشگیری از بروز این جرم صورت نگرفته است.

6- قانون ١٣٦٧، به دليل نرم خويي و دور ماندن از سرعت فعاليت مافياي مواد مخدر، امروزكارآيي ندارد واصلاحيه اين قانون كه زمستان 1389براي اجراابلاغ شد نگاهي سخت‌گيرانه‌تروبازدارنده‌تردارد به زعم قانونگذار.اما همين تغييرنگاه كه بازهم براي مافيا قابل گريزبوده، ظاهراباب را براي خدشه‌داركردن سيماي جهاني ايران گشوده است.7- تغييرقوانين بازدارنده در حوزه قاچاق مواد مخدر، نه به سبب آنكه قاچاقچيان مستحق تخفيف و گذشتند، بلكه به اين سبب كه مردم ايران مستحق نگاهي مهربانانه‌تر از سوي مجامع جهاني هستند ، مي‌تواند يكي از تدابير دولت براي حفظ جايگاه جهاني باشد و از همان جايگاه ، بي‌تفاوتي دولت‌هاي معترض به چگونگي سياست‌گذاري‌ها و مبارزه ايران عليه مواد مخدر زير سئوال برود كه وقتي دولت ايران، نيروي جوان و سرمايه ملي و معاش شهروند و قوت زمين‌هايش را در پاي مبارزه با مواد مخدر از دست مي‌دهد، شما كجا هستيد؟8- اعدام قاچاقچیان خرده پا و مقابله با مواد مخدر راه‌حل مشکل نیست، اگر قرار بود با این روش‌ها مشکل مواد مخدر حل شود که با این همه پولی که هر سال به طور مستقیم و غیرمستقیم برای مبارزه با مواد مخدر در کشور هزینه می‌شود، نیروهای خدومی که هر سال در مبارزه با قاچاقچیان به شهادت می‌رسند و قاچاقچیانی که هر سال اعدام می‌شوند و خانواده هایی که به خاطر این آسیب ها بی سرپرست می شوند تا به حال باید جامعه پاک ‌سازی شده بود و دیگر مشکلی به نام اعتیاد در کشور نبود. اینکه می‌بینم شرایط بدتر شده است و آمارها نشان از افزایش اعتیاد و مشکلات ناشی ازآن دارد ؛ نشان می‌دهد که راه را به بیراهه رفته‌ایم.9- در گذشته بیش از44 درصد زندانی‌های ما به صورت مستقیم مرتبط با جرم قاچاق موادمخدر بوده‌اند و تعداد زیادی نیز به طور غیرمستقیم به قاچاق موادمخدر مرتبط می‌شدند چرا که بسیاری از سرقت‌ها، جنایت‌ها و معضل‌ها به سبب موادمخدر است. وقتی یک قاچاقچی 100 کیلوهروئین یا شیشه و کراک را توزیع می‌کند چه بلایی بر سر خانواده‌ها خواهد آمد؟ موادمخدر مبدأ بسیاری از آسیب‌های اجتماعی است. 10- مجازات اعدام برای قاچاقچیان مواد مخدر همواره موافقان و مخالفان بسیاری داشته است ؛ عده‌ای معتقدند اگراعدام مجازات بازدارنده‌ای بود پس دیگرنباید شاهد قاچاق روز افزون مواد مخدر به کشور باشیم و از سوی دیگر موافقان معتقدند که گردش مالی 20 هزار میلیارد تومانی قاچاقچیان موادمخدر باعث می‌شود تا بسیاری ریسک مجازات اعدام را پذیرفته و وارد این کار شوند و اگر مجازات اعدام در کار نباشد، رشد قاچاق به طور قابل ملاحظه‌ای افزایش می‌یابد. علی هاشمی، رئیس کمیته مستقل مبارزه با موادمخدر دبیرخانه مجمع تشخیص مصلحت نظام معتقد است ؛ اعدام‌ها را نمی‌توان به صورت کامل لغوکرد. وی درتشریح این مسئله تاکید می‌کند: «قاچاقچیان اصلی فساد بزرگی را رقم می‌زنند. پیشنهادی که مجمع تشخیص مصلحت نظام داشته ومورد توجه مجلس هم قرار گرفته این است که اعدام‌های مرتبط با موادمخدر را به سه شاخص تعدیل کنید ؛ 1 ) قاچاقچیانی که به صورت مسلحانه درتولید و توزیع موادمخدر فعالند . 2) قاچاقچیانی که کلان و باندهای عمده هستند. 3) قاچاقچیانی که سابقه دارند و بالای سه باردر توزیع و تولید مداخله داشتند و به دلیل توزیع انبوه دستگیر شده‌اند.

جان كلام

نگاهی به آمارکشفیات و آمار زندانیان و اعدامی‌ها، نشانه این است که قانون فعلی هم به‌درستی اجرا نمی‌شود و همین موضوع خود باعث شده قاچاقچیان اصلی که حاشیه امنی دارند به قاچاقچیان خرده‌پا و عواملی که ایادی آنها هستند ، وعده دهند که می‌توانند آنها را از مجازات معاف کنند. بعد از سه دهه پافشاری برقانونی که موفق نبوده است ، طرحی يك فوريتي به تصويب نمایندگان مجلس رسيده است که خواستار حذف مجازات اعدام قاچاقچیان  با رعايت برخي ملاحظات هستند . صاحب اين قلم توصيه اكيد دارد با توجه به شرايط داخلي ايران از ابعاد سياسي ، اقتصادي ، فرهنگي و اجتماعي و همچنين موقعيت بين المللي ايران دردنيا ؛  این اصلاح ضروری را جدی بگیریم.

پنجشنبه : 4 / 9 / 1395- 24صفر1438- 24 نوامبر2016