دوسالگی برجام ؛ موافقان و مخالفان

دوسالگی برجام ؛ موافقان و مخالفان                  

 دکتراسدالله افشار

 توافق هسته‌اي ایران با گروه 5+1تحت عنوان  برنامه جامع اقدام مشترك موسوم به بر جام دوساله شد؛ اما باتوجه به کارشکنی ها و بد عهدی های آمریکائیان تا کنون مطالبات و خواسته های به حق ایران برآورده نگردیده است و دولت یازدهم نیز بنابر وعده هایی که دراین خصوص به مردم داده است نتوانسته درزمینه های این توافق موفق عمل نماید و خواست مقام معظم رهبری و ملت عزیزایران را دراین امر اجرایی وعملیاتی گرداند. اکنون دردوسالگی این توافق ؛ اشاره ای کوتاه و مختصر به بیان نگاه موافقان و مخالفان برجام درذیل خواهیم داشت :

 یکم) نگاه موافقان به برجام

1- برجام را مي‌توان يك مثل اعلي و نمونه عالي از تحقق منافع ملي و مصالح ملت ايران بر پايه سه اصل اساسي سياست خارجي يعني «عزت، حكمت و مصلحت» دانست. 2- توافق برجام، اوج هوشمندي كشورمان در عرصه ديپلماسي با ريسك بالا تلقي مي‌شود. 3- براي نخستين‌باردرتاريخ معاصر، توانستیم بامذاکره از زير يوغ شش قطعنامه شوراي امنيت ذيل فصل هفتم منشور سازمان ملل خارج شویم. 3- مذاكرات هسته‌اي و توافق حاصل از آن را مي‌توان شكست پروژه ايران‌هراسي و پاياني بر انگاره باطل و موهوم بازيگر غيرخردمند دانست. 4- برجام به عنوان يك توافق تاريخي كم‌نظير، خدعه اجماع جهاني عليه كشورمان را بي‌اثر كرد.5- بی‌اعتبار کردن برجام در داخل باعث بی‌اعتبار شدن برجام نزد اروپایی‌ها می‌شود. 6- تلاش کنیم برجام را لکوموتیو رشد و توسعه و ارتقای اقتصاد و صنعت کشور قرار دهیم! 7- تداوم تحرکات ایذایی و یکجانبه آمریکا در قبال برجام، موجب ایجاد یک شکاف عمیق بین آمریکا و اتحادیه اروپا در قبال مناسبات تجاری با ایران خواهد شد.8- یکی از مهم ترین اهداف برجام احقاق حقوق هسته‌ای ایران و ادامه فعالیت‌های صلح‌آمیز هسته‌ای در کنار برداشتن تحریم‌ها در این حوزه بود. 9- برجام از مقاطع تاریخی است که باید به آن افتخار کنیم که توانستیم قدرت‌های بزرگ را وادار به پذیرش حق‌مان کنیم و....

 دوم) نگاه منتقدان به برجام

1- 2 سال از امضای برجام می‌گذرد ، توافقی که در توصیف آن نوشتند: «فتح‌الفتوح» اما با گذشت زمان روشن شده «تقریباً هیچ» بوده است؛ موضعی که خود دولتمردان به آن اعتراف کردند. 2- رئیس ‌اسبق سرویس امنیت داخلی رژیم صهیونیستی (شین بت) از برجام به عنوان یک موهبت برای این رژیم یاد کرد. 3- رئیس بانک مرکزی در حاشیه نشست صندوق بین‌المللی پول در آمریکا، در مصاحبه‌ای با تلویزیون بلومبرگ تصریح کرد که دستاورد ایران از برجام «تقریباً هیچ» بوده است.4- خروج بیش از 12 هزار سانتریفیوژ از چرخه غنی‌سازی، توقف تحقیق و توسعه برای غنی‌سازی در فردو، بتن‌ریزی در قلب رآکتور اراک و خروج 9700 کیلوگرم از ده‌ هزار کیلوگرم اورانیوم غنی شده زیر 5 درصد ، از هزینه‌های سنگین پذیرش برجام ازسوی دولت یازدهم بشمار       می آید. 5- قرار بود طبق برجام نه تنها تحریم‌های قبلی علیه ایران لغو شود بلکه تحریم جدیدی نیز علیه کشورمان تصویب نشود اما همه چیز برعکس شد تحریم‌های قبلی سر جای خود باقی ماند وتحریم‌های بی‌سابقه؛ شدید و جدیدی در عصر پسابرجام علیه ایران تصویب شد! 6- اجرای برجام از سوی دولت، به 29 شرط ابلاغ شده از طرف رهبر معظم انقلاب، شورای عالی امنیت ملی و مجلس شورای اسلامی مشروط شد. اما متاسفانه دولت مرتکب قصور و تقصیر‌های فراوان در مراعات آن 29 شرط شد. 7- واکنش منفعلانه دولت یازدهم در قبال عمل نکردن آمریکا به تعهدات خود،‌ این گزاره را در ذهن دولتمردان آمریکایی تقویت کرده است که می‌توانند برخلاف تعهداتشان عمل کنند و مطمئن باشند که از سوی ایران، واکنش عملی مشاهده نخواهد شد. 8- پس از گذشت دو سال ازبرجام هيچ كدام از شعارهاي دولت یازدهم حتي به مرزواقعيت نيز نزديك نشد؛آنها با دو هدف قطعي الوقوع برجام : یکی « برداشته شدن كامل و جامع همه تحريم‌ها» و دیگری «گشايش فوري ، معيشتي و اقتصادي در كشور»كشور را وادار به پذيرش برجام پرهزينه كردند. 9- در عرصه عمل و واقعیت هم با گذشت 2 سال از توافق هسته‌ای ، برخلاف آنچه اعلام و از پیش ادعا شده بود ، نرخ رشد اقتصادی کشور افزایش نیافت و رشد بدون نفت طی 2 سال اخیر در حول و حوش عدد «صفر تا یک درصد» متوقف شد و رکود اقتصادی علاوه بر تداوم، عمیق‌تر شد . 10- در همین سال‌ها «معضل» بیکاری به «بحران» بیکاری تبدیل شد و اوج سرمایه‌گذاری خارجی صورت گرفته (6/3 میلیارد دلار در سال 2016 به گزارش آنکتاد) همچنان حدود 30 درصد پایین‌تر از سطح آن پیش از آغاز به کار دولت یازدهم باقی ماند!

 جان کلام

صاحب نظران معتقدند ؛ واقعیت این است که همه خسارت‌های این توافق پرزیان و کم‌منفعت ناشی از 2 خطای راهبردی در دولت حسن روحانی بوده است ؛ خطایی در تیم اقتصادی و خطایی در تیم دیپلماتیک!خطای تیم اقتصادی دولت روحانی، نسبت دادن همه مشکلات و کاستی‌های اقتصادی به تحریم‌های خارجی بود ، در حالی که بر اساس عقیده عمده کارشناسان اقتصادی کشور و حتی کارشناسان همین دولت (پیش از کسب کرسی ریاست)، بیش از80 درصد مشکلات کشور راه‌حل خارجی ندارد و فارغ از وجود یا عدم تحریم‌ها، با اصلاحات درونی قابل رفع است. خطای تیم دیپلماتیک این دولت نیز ساده‌دلی و ساده‌انگاری در تعامل با جرثومه‌ای به نام آمریکا و تصور امکان رفع خصومت‌های آن با نشان دادن حسن‌نیت و لبخند و تواضع و احترام بود.

صاحب این قلم دراین مقاله تلاش نموده است تا بدون موضعگیری و بدون حب و بغض و با اختصار به بیان دیدگاه موافقان ومنتقدان این سند بین المللی دردوسالگی پذیرش آن بپردازد و با توجه به منافع ملی ایران از افراط وتفریط پرهیزنماید ؛ چرا که باوردارد افکارعمومی بهترین داوران درقضاوت امورخویش بدست حاکمان خود هستند.      

یکشنبه :  25 / 4 / 1396-  21 شوال 1438- 16 ژوئیه 2017